Nguồn: danviet.vn
Mới đây, Philippines và Indonesia thông báo sẽ tạm ngừng nhập khẩu gạo từ đầu tháng 9. Để kịp thời thích ứng, ngày 9/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Công điện số 160 về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.
Ngay sau Công điện của Thủ tướng, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ngay lập tức tổ chức Hội nghị, cuộc họp với các đơn vị, doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong nước.
Ngoài Philippines, Trung Quốc, châu Phi đang mua nhiều gạo từ Việt Nam
Bà Bùi Thanh Tâm, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood1) cho hay, trong bối cảnh hiện nay, có thể dự báo tình hình sắp tới sẽ không quá lo ngại đối với gạo Việt Nam.
Thực tế trong 10 năm qua, chúng ta từng trải qua giai đoạn phụ thuộc khá nhiều vào thị trường Trung Quốc.
Khi Trung Quốc giảm mạnh nhập khẩu, doanh nghiệp trong nước đã gặp nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, qua thời gian, chúng ta đã chuyển hướng sang các thị trường khác, giảm sự lệ thuộc và mở rộng thị trường xuất khẩu
Điều quan trọng là chất lượng gạo Việt Nam đã được khẳng định, nên nếu không bán được ở thị trường này thì vẫn có thể bán ở thị trường khác.
"Philippines hiện vẫn là thị trường nhập khẩu gạo lớn của Việt Nam. Theo đánh giá, nhu cầu của họ sẽ tiếp tục ổn định, việc tạm ngừng nhập khẩu chỉ mang tính ngắn hạn. Cuối năm, khi bước vào mùa lễ hội và Giáng sinh, khả năng Philippines quay lại nhập khẩu gạo Việt Nam là trong tầm tay. Do đó, doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng", bà Tâm nói.
Quan điểm của bà Tâm phù hợp với báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, 8 tháng năm 2025, Philippines đang là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 42,4%.
Sau Philippines, Gana và Bờ Biển Ngà đã "nổi lên" là hai thị trường lớn của gạo Việt Nam, lần lượt với thị phần tương ứng là 11,7% và 10,7%.
Kế tiếp là thị trường Trung Quốc, sau vài năm sụt giảm liên tục, trong 8 tháng đầu năm đã tăng trưởng trở lại, đạt 565.000 tấn, chiếm 8,9% tổng lượng xuất, tăng 141,3 % so với cùng kỳ.
So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường Philippines giảm 15,6%, thị trường Gana tăng 44,4%, thị trường Bờ Biển Ngà tăng 88,9%. Trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh nhất ở thị trường Bangladesh với mức tăng 188 lần và giảm mạnh nhất ở thị trường Malaysia với mức giảm 54,4%.
Còn ông Trần Xuân Hà, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, trong bối cảnh Chính phủ Philippines công bố lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo từ ngày 11/9 đến 30/10/2025, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường này chịu ảnh hưởng. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp ngắn hạn.
Theo quy định, Bộ Nông nghiệp Philippines sẽ phải báo cáo Tổng thống để xem xét lại chính sách.
Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ gạo nội địa nước này vẫn rất lớn (ước khoảng 5 triệu tấn/năm), nhiều khả năng Philippines sẽ quay lại nhập khẩu vào cuối tháng 10 hoặc trong tháng 11-12 để bảo đảm nguồn cung dịp lễ, Tết. Thực tế, một số doanh nghiệp Việt Nam đã ghi nhận tín hiệu đàm phán trở lại từ khách hàng Philippines.
Cũng theo ông Hà, ngoài Philippines, các thị trường khác như Trung Quốc, châu Phi đều tăng trưởng mạnh. Xuất khẩu gạo sang Trung Quốc và châu Phi đã tăng trên 150%, cho thấy dư địa mở rộng còn lớn.
Về giải pháp, ông Hà khuyến nghị doanh nghiệp bình tĩnh, theo dõi sát diễn biến từ Philippines; tiếp tục duy trì trao đổi, thương lượng với khách hàng để sẵn sàng khi thị trường mở lại.
Cùng với đó, chủ động mở rộng thị trường thay thế (châu Phi, Trung Quốc, Malaysia…) nhằm giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ. Tích cực thu mua, tạm trữ lúa gạo từ nông dân để ổn định giá và bảo đảm nguồn cung cho xuất khẩu khi cơ hội quay lại.
Doanh nghiệp chủ động tích trữ, chờ thời cơ
Hai xã mới của tỉnh Vĩnh Long có 5 cây cổ thụ hoành tráng được công nhận là cây Di sản Việt Nam
Chủ tịch Vinafood1 Bùi Thanh Tâm cho hay, để chủ động nguồn hàng, sẵn sàng để khi Philippines mở cửa trở lại, trong 3 tuần liên tiếp vừa qua, Vinafood 1 đã liên tục tổ chức thu mua tạm trữ, vừa hỗ trợ tiêu thụ cho bà con nông dân.
Đồng thời, duy trì quan hệ tốt với khách hàng Philippines và tiếp tục mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác để tận dụng cơ hội.
Ông Trần Tấn Đức, thành viên HĐQT Tổng Công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) thì cho biết, việc Philippines tạm dừng nhập khẩu khiến thị trường có phần chững lại.
Một số doanh nghiệp đã linh hoạt tìm hướng đi mới bằng cách chuyển hướng xuất khẩu sang thị trường châu Phi.
Hiện nay, gạo Việt Nam xuất sang châu Phi được chào bán với mức giá dao động từ 485 – 490 USD/tấn (tùy điều kiện giao hàng). Đây là kênh tiêu thụ đáng kể, góp phần giải quyết đầu ra cho bà con nông dân vào cuối vụ hè thu.
Trong bối cảnh đó, chiến lược mở rộng thị trường sang châu Phi được xem là bước đi đúng đắn, vừa giúp giải quyết khó khăn trước mắt, vừa mở thêm dư địa cho xuất khẩu gạo Việt Nam.
Châu Phi được đánh giá là thị trường tiềm năng, có nhu cầu nhập khẩu lớn và ổn định dù giá không cao bằng các thị trường truyền thống như Philippines, Indonesia hay Trung Quốc. Sự hiện diện của gạo Việt Nam tại khu vực này không chỉ giúp đa dạng hóa thị trường mà còn giảm thiểu phụ thuộc vào một vài khách hàng lớn.
Song song đó, Bộ Tài chính đã triển khai chương trình thu mua 280.000 tấn lúa gạo để đưa vào dự trữ.
Chính sách này đã phần nào giúp nâng giá lúa trong nước, hỗ trợ nông dân ổn định sản xuất, tránh tình trạng rớt giá sâu khi thị trường Philippines đóng cửa tạm thời. Việc Nhà nước và doanh nghiệp đồng hành cùng bà con nông dân vào thời điểm then chốt cho thấy sự chủ động, linh hoạt trong điều hành thị trường lúa gạo.
Ông Lê Thanh Tùng, Tổng Thư ký Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam cho biết, lúa thu đông là chìa khóa để Việt Nam không bị động trước những cú ngừng nhập khẩu như từ Philippines.
Với chất lượng gạo ổn định, các giống chủ lực như Đài thơm 8 hay OM18 đang được kiểm soát tốt, Việt Nam hoàn toàn có thể chủ động nguồn hàng, tránh lệ thuộc vào vụ đông xuân - vốn thường trùng thời điểm Philippines đẩy mạnh mua vào.
Ông Tùng lưu ý thêm, Philippines có truyền thống ưa chuộng gạo Việt Nam, và trong 2 tháng cuối năm quốc gia này thường tăng nhập khẩu để phục vụ Tết, với nhu cầu dự báo khoảng 1 triệu tấn. Nếu chuẩn bị sẵn sàng nguồn cung từ vụ thu đông, doanh nghiệp Việt không chỉ đáp ứng được thị trường này mà còn mở rộng sang châu Phi, Trung Đông - nơi nhu cầu gạo chất lượng ngày càng tăng.