Nguồn: Trung Nguyên Legend

Phát triển bền vững - yếu tố tiên quyết trong ngành cà phê

Trong quá trình phát triển từ thế kỷ thứ 9 đến nay, cà phê luôn là thức uống phổ biến và được ưa chuộng trên toàn cầu. Với nhu cầu lớn, cà phê góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phúc lợi xã hội, tạo sinh kế cho hàng triệu người từ các quốc gia sản xuất, chế biến đến phân phối, tiêu thụ.

Song song những giá trị đó, ngành cà phê cũng đối mặt các thách thức về xã hội và môi trường. Phần lớn các khu vực trồng cà phê lớn nhất thế giới tại Brazil, Việt Nam, Colombia, Ethiopia, Jamaica... tồn tại một số hệ sinh thái nhạy cảm với sự biến đổi khí hậu trên Trái đất.

Từ những năm 1970, nhiều quan ngại xoay quanh sự phát triển bền vững của ngành cà phê đã bắt đầu xuất hiện, liên quan đến nhiều vấn đề môi trường như nạn phá rừng, xói mòn đất, giảm đa dạng sinh học hay những tác động trực tiếp đến người nông dân như biến động giá, sâu bệnh... Vấn đề này tạo tiền đề cho sự ra đời của các sáng kiến thương mại công bằng đầu tiên, với trọng tâm là thiết lập mức giá sàn và hỗ trợ xã hội cho nông dân, giảm thiểu tác động từ biến động thị trường.

Cũng trong giai đoạn này, các phương pháp trồng cà phê đơn canh trực tiếp dưới ánh nắng (sun-grown coffee) thay vì canh tác dưới bóng râm (shade-grown coffee) nhằm tăng năng suất đã gây áp lực đến hệ sinh thái sống của nhiều loài. Điều này khiến các tổ chức bảo tồn môi trường và cộng đồng quốc tế lên tiếng và đưa ra khái niệm "cà phê bền vững" với mục tiêu chuyển đổi ngành cà phê vốn mang tính khai thác tự nhiên thành mô hình có thể duy trì lâu dài, phát triển bền vững mà không làm suy yếu các nền tảng sinh thái và xã hội phụ thuộc.

Năm 1987, Ủy ban Brundtland của Liên Hợp Quốc chính thức đưa ra khái niệm "phát triển bền vững" là sự phát triển nhằm đáp ứng những nhu cầu của hiện tại mà không làm tổn hại khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai, với ba trụ cột cốt lõi bao gồm: kinh tế, xã hội, môi trường. Từ đó, các tổ chức, hiệp hội quốc tế kiến nghị đưa ra các định nghĩa về "phát triển bền vững trong ngành cà phê".

Trong đó, Tổ chức Cà phê Thế giới ICO định nghĩa: "Sự phát triển bền vững của ngành cà phê là tất cả nỗ lực nhằm đảm bảo đời sống, sinh kế của nông dân trồng cà phê và cộng đồng sản xuất (People), thiết lập hệ thống kinh tế công bằng, thị trường minh bạch và ổn định chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu (Prices & Profits), đồng thời bảo vệ môi trường sống và tài nguyên thiên nhiên (Planet)".

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu cũng như các thách thức môi trường và nhu cầu tiêu thụ cà phê ngày càng gia tăng như hiện nay, "phát triển bền vững" không chỉ là xu hướng mà là con đường tất yếu của ngành cà phê. Phát triển bền vững giúp xây dựng khả năng phục hồi và tái tạo, từ đó tạo nên một tương lai bền vững cho ngành cà phê toàn cầu.

Loạt mô hình, tiêu chuẩn canh tác bền vững cũng được đề xuất áp dụng như nông nghiệp tái sinh (regenerative agriculture), nông nghiệp hữu cơ hay mô hình nông lâm kết hợp (agroforestry), trồng cà phê dưới bóng râm, tiết kiệm nước và sử dụng công nghệ xanh.

Các vấn đề như thúc đẩy sự công bằng về thu nhập và cải thiện điều kiện làm việc cho người nông dân cũng được nêu ra. Những doanh nghiệp theo đuổi con đường cà phê bền vững cam kết minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nguồn gốc cà phê đến quy trình sản xuất và tiêu thụ.

Một số chứng nhận quốc tế hiện nay như Rainforest Alliance, Fair Trade, UTZ Certified, hay Organic Coffee là minh chứng cho việc áp dụng mô hình cà phê bền vững được hưởng ứng. Những tiêu chí này giúp tạo ra sản phẩm cà phê có giá trị gia tăng, có trách nhiệm với môi trường cũng như thúc đẩy ngành cà phê phát triển bền vững, đóng góp vào cân bằng hệ sinh thái lẫn sự phát triển của đời sống con người.

Sáng kiến bền vững cho ngành cà phê toàn cầu

Trong hành trình hướng tới sự phát triển bền vững, ngành cà phê toàn cầu đã ghi nhận những nỗ lực từ nhiều quốc gia, doanh nghiệp, tổ chức, nhà nghiên cứu... đưa ra các sáng kiến, giải pháp và hành động triển khai.

Một số quốc gia trồng cà phê lớn nhất thế giới tích cực triển khai mô hình cà phê bền vững có thể kể đến như Brazil, Colombia, Ethiopia, Ấn Độ, Jamaica, Việt Nam... Tại đây, các tổ chức như Rainforest Alliance, Fairtrade và UTZ Certified đã hợp tác nông dân địa phương xây dựng chuỗi giá trị cà phê có trách nhiệm với môi trường.

Cùng với những nỗ lực thúc đẩy ngành cà phê phát triển bền vững, nhiều nghiên cứu cho thấy ngành cà phê hoàn toàn có thể trở thành giải pháp cho một tương lai hài hòa, góp phần gìn giữ môi trường lẫn duy trì đa dạng sinh học.

Trong đó, Trung Nguyên Legend với tầm nhìn toàn cầu đã dành nhiều năm nghiên cứu lịch sử cà phê gắn với mọi lĩnh vực đời sống của nhân loại, từ đó tư duy lại một cách căn bản và toàn diện ngành cà phê thế giới. Năm 2012, tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum), Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ đã đề xướng "7 sáng kiến cho ngành cà phê toàn cầu", với mục đích tạo ra sự hợp lực chung lẫn cạnh tranh lành mạnh để cùng phát triển bền vững.

Nêu sáng kiến "Tư duy lại khái niệm về cà phê", ông Đặng Lê Nguyên Vũ đưa ra quan niệm cà phê không chỉ là một loại thức uống phổ biến nhất thế giới mà còn là di sản của nhân loại, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống loài người; tạo năng lượng tỉnh thức và sáng tạo có trách nhiệm. Những giá trị này sẽ là nền tảng để kiến tạo ngành cà phê như một hình mẫu tiên phong của sự hài hòa và phát triển bền vững trong nền kinh tế xanh và sáng tạo ngày nay. Đồng thời, đó cũng là cơ sở kết nối và phát triển cộng đồng những người sử dụng cà phê như năng lượng cho sáng tạo có trách nhiệm, để tạo ra thành công, hạnh phúc bền vững cho bản thân lẫn cộng đồng.

Hơn một thập niên qua, Trung Nguyên Legend luôn nỗ lực hiện thực hóa các sáng kiến. Thương hiệu nỗ lực bảo tồn và đa dạng hóa các phong cách thưởng lãm cà phê, đưa cà phê robusta cùng văn hóa cà phê Việt Nam ra thế giới, tạo dựng một địa bàn hình mẫu, kết nối và phát triển một cộng đồng cà phê trên toàn cầu...

Trung Nguyên Legend cho rằng, ngành cà phê mang nhiều giá trị như cung cấp năng lượng chủ đạo, thăng hoa sáng tạo cho người thưởng thức, sở hữu khả năng tái tạo môi trường, duy trì đa dạng sinh học. Với những giá trị này, cà phê có thể trở thành "giải pháp cho một tương lai hài hòa và bền vững hơn", Trung Nguyên Legend khẳng định.