Nguồn: thesaigontimes.vn
Thái Lan xuất khẩu hơn 786.000 tấn gạo sang Mỹ vào năm ngoái, tăng so với mức khoảng 730.000 tấn vào năm 2023. Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu gạo sang Mỹ không đáng kể. Theo dữ liệu của usimportdata.com, trong năm 2023, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 5 năm sang Mỹ, với kim ngạch 30,84 triệu đô la, chỉ chiếm 2,2% thị phần, đứng sau Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan và Trung Quốc.
Tháng trước, hai hạ nghị sĩ Mỹ Clay Higgins và Julia Letlow gửi thư cho Tổng thống Donald Trump để bày tỏ mối lo ngại về tình hình nhập khẩu gạo gia tăng, gây áp lực cho ngành lúa gạo trong nước.
Những người này kêu gọi chính phủ áp thuế quan lên tới 100% đối với tất cả gạo nhập khẩu từ Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc và Pakistan để tạo sân chơi công bằng cho nông dân và các công ty chế biến lúa gạo của Mỹ.
Đầu tháng này, giáo sư Somporn Isvilanonda ở Viện Kiến thức Thái Lan cảnh báo, gạo Thái Lán có nguy cơ đối mặt mức thuế cao hơn của Mỹ do chính sách bảo hộ và cuộc vận động “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump.
Hiện tại, Mỹ áp thuế chỉ 1,4 cent /kg đối với tất cả gạo hạt dài và gạo thơm jasmine nhập khẩu.
Các nguồn tin thị trường cho biết, nếu Mỹ áp thuế cao hơn đối với gạo Thái Lan thì sẽ dẫn đến hai hiệu ứng. Đầu tiên, nhà nhập khẩu có thể mua gạo Thái Lan ngay từ bây giờ để tránh các mức thuế cao hơn. Sau đó, nhà nhập khẩu có thể chuyển sang các sự lựa chọn rẻ như hơn gạo Việt Nam hoặc Campuchia.
Wanniwat Kitireanglarp, Phó tổng thư ký Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan nhận định, mức thuế cao hơn đối với gạo nhập khẩu của Thái Lan vào Mỹ sẽ dẫn đến sự thay đổi trong sở thích của người tiêu dùng Mỹ.
“Trong giai đoạn đầu tiên, do hoảng loạn, các nhà nhập khẩu có thể đã tăng đơn đặt hàng, nhập khẩu gạo Thái Lan nhiều hơn bình thường để chuẩn bị cho đợt tăng thuế. Do đó, số liệu xuất khẩu gạo của Thái Lan sang Mỹ trong nửa đầu năm có thể không bị ảnh hưởng và thậm chí có thể tăng lên để cân bằng cho doanh số xuất khẩu mất mát tiềm ẩn trong nửa cuối năm”, Kitireanglarp nói.
Ông cho biết thêm, ở giai đoạn thứ hai, sau khi thuế quan được áp dụng, gạo Thái Lan sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất. Hơn 70% gạo Thái Lan nhập khẩu vào Thái Lan là loại gạo thơm Hom Mali, có mức giá trung bình 900 đô la Mỹ/tấn hoặc cao hơn.
Nếu so với các loại gạo thơm rẻ hơn từ Việt Nam và Campuchia, tác động của thuế quan đối với gạo Thái Lan sẽ lớn hơn nhiều. Điều này sẽ chặn đứng cơ hội Thái Lan tăng thị phần xuất khẩu gạo sang Mỹ.
Tuy nhiên, ông Kitireanglarp lưu ý, gạo thơm của Mỹ không thể thay thế hoàn toàn gạo thơm của Thái Lan. Nhiều nhà hàng ở Mỹ đang sử dụng gạo Thái Lan có thể sẽ cân nhắc lại do nhạy cảm về giá, có khả năng mở ra cơ hội cho gạo thơm Việt Nam có giá cả phải chăng hơn.
Các nguồn tin thị trường của Mỹ cho rằng, thuế quan sẽ không ảnh hưởng đến nhu cầu gạo châu Á của người tiêu dùng Mỹ.
“Tôi không nghĩ rằng nếu giá gạo tăng thì sẽ ảnh hưởng nhiều đến người tiêu dùng. Lý do là đây là một mặt hàng giá rẻ, có giá cả phải chăng. Vì vậy, nếu Mỹ áp thuế cao đối với gạo có nguồn gốc từ châu Á, người tiêu dùng Mỹ sẵn sàng trả mức giá cao hơn vì tin rằng các loại gạo thơm châu Á có chất lượng cao hơn so với gạo thơm của Mỹ”, một nguồn tin trong ngành xay xát gạo của Mỹ nói.
Theo một nguồn tin thị trường từ Thái Lan, cho dù thuế tăng, người tiêu dùng Mỹ, chủ yếu là người gốc Á, sẽ tiếp tục sử dụng gạo từ châu Á nhưng có thể lựa chọn các loại gạo thơm giá cả phải chăng hơn như gạo thơm 5% tấm của Việt Nam.
Một thương nhân Việt Nam nhận định, lượng xuất khẩu gạo thơm Hom Mali của Thái Lan sang Mỹ đang ở mức cao. Tuy nhiên, nếu Mỹ áp thuế cao hơn đối với gạo châu Á, người tiêu dung Mỹ có thể thay thế gạo thơm của Thái Lan bằng gạo thơm Campuchia.